İnsan Hakları Nelerdir?

İnsan hakları, her bireyin doğuştan sahip olduğu temel ve evrensel hakları ifade eder. Yaşama hakkı, özgürlük, düşünce, ifade ve inanç özgürlüğü, adil yargılanma, eğitim ve sağlık gibi temel haklar insan hakları kapsamındadır. Herkes bu haklara eşit ve ayrım gözetmeksizin sahip olmalıdır. İnsan hakları, insan onurunu ve değerini korur ve insanların adil ve özgür bir yaşam sürmesine yardımcı olur. Uluslararası sözleşmeler ve anayasalarla güvence altına alınan insan hakları, demokrasinin, barışın ve sosyal adaletin temelini oluşturur.

İnsan hakları nedir?

İnsan hakları; Tüm insanlar, sırf insan oldukları için hiçbir ayrım gözetilmeksizin eşit, özgür ve onurlu yaşama hakkına sahiptir. Cinsiyet, ırk, renk, din, dil, yaş, milliyet, görüş, ulusal veya sosyal köken veya servet gözetmeksizin herkes kanun önünde eşittir. Düşüncelerini özgürce ifade etmek, dilediği yere gitmek, yerleşmek, diğer kişilerle ve yetkililerle ilişkilerinde insanca ve adil davranılmak, insanların günlük yaşamlarında farkında olmadan sahip oldukları haklardan bazılarıdır.

Can ve mal güvenliği, din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi geleneksel hak ve özgürlükler ile siyasi haklar, birinci kuşak, çalışma hakkı, adil ve eşit ücret, doğru iş gibi haklardır. Bu, insan onuruna yaraşır bir yaşam ve sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkıdır. Sosyal haklara ikinci kuşak haklar da denir. Teknolojik gelişmeye paralel olarak temiz çevrede yaşama hakkı, özel hayatın bilgisayar verilerine karşı korunmasını isteme hakkı, sanat ve bilim özgürlüğü, tüketici hakkı, tıbbi korunma hakkı gibi haklar da gelişmiştir. Aynı zamanda biyolojik gelişmeler üçüncü kuşak haklardır ve bu haklara ilişkin kavramlar sürekli gelişmektedir.

İnsan hakları evrensel beyannamesi

İnsan haklarının temeli, 10 Aralık 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve 04 Kasım 1950 tarihli Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'dir. Türkiye tarafından 1954 yılında onaylanan ve iç mevzuatımızın bir parçasını oluşturan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi temel hak ve özgürlükleri içermektedir:

• Yaşama hakkı, işkence, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele yasağı
• Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı, kişi özgürlüğü ve güvenliği
• Adalet ve adil yargılanma hakkı, suç ve cezanın yasallığı
• Özel hayatın, aile hayatının ve iletişimin mahremiyeti
• Düşünce, din ve vicdan hürriyeti, ifade hürriyeti, toplantı, dernek kurma ve sendika hürriyeti
• Evlenme ve aile kurma hakkı, şikayet hakkı ve ayrımcılık yasağı

Daha sonra toplumsal hayattaki gelişmelere paralel olarak düzenlenen protokollerle bu haklara mülkiyet hakkı, eğitim ve öğretim hakkı, seçme hakkı, yerleşme ve seyahat özgürlüğü gibi yeni haklar eklenmiştir.